ADSP’lerde metrekareye göre klinik planlaması nasıl yapılır?
Ağız ve Diş Sağlığı Poliklinikleri, yönetmelikler ışığında klinik odalarının ergonomileri ve pratik kullanım kurguları gözetilerek mekanın metrekaresinin en verimli şekilde kullanılmasını sağlayan şekilde planlanmalıdır. Hekimlerin potansiyellerine ve klinik mekanlarının kurgularına göre farklı metrekarelerde kaç box kurgulanabileceği üzerine BA Clinics olarak uzunca bir süredir Ağız ve Diş Sağlığı Poliklinikleri (ADSP) ve Ağız ve Diş Sağlığı Merkezleri (ADSM) özelinde planlamalar geliştirmekteyiz. Mekanın belirlenmesinden, tasarlanan polikliniğin uygulanmasına kadar tüm sürece hakim olduğumuz üzere, polikliniklerin kaç metrekarede kaç box’a sahip olabildiği konusunu siz hekimlerin mekan seçerken öngörülerde bulunabilmesi adına gündeme getirmek istedik. Bu yazı Ağız ve Diş Sağlığı Polikliniklerinin kurulumu için mekan belirlerken; bazen mekanı tutarken ya da satın alırken mekanın potansiyelini göz önünde bulundurabilmesi için bir kılavuz olmayı hedeflemektedir. Bu yazıda örneklenen poliklinikler BA Clinics’in özenle planladığı ve tasarladığı mekanlardan seçilmiştir.
Bugüne dek, farklı yönetmelik parametrelerinde planladığımız ağız ve diş sağlığı polikliniklerinin bir analizi olan bu yazı; diş hekimlerinin sıkça sorduğu “kaç box ile bu polikliniği var edebiliriz?” sorusunu yaklaşık olarak yanıtlamak niyeti le ortaya çıkmıştır. Bir polikliniğin yönetmeliksel olarak ihtiyaç duyduğu tuvalet (engelli koşullarını da gözeterek) sayısı, sterilizasyon odası minimum metrekaresi, zorunlu hasta hakları odası, kabul edilen optimum en ve boy’da panoramik odası, kullanışlı ve ideal sayıyı sağlayan bekleme alanı metrekaresi, teknik ihtiyaçlar ve hatta kapı ebatları ve açılış yönleri gibi zorunlu veriler; poliklinik planlamasını oturturken oldukça önemlidir. Bu bilgilere sahip olmak, tasarımcının bir poliklinik tasarlayabilmesi için elzemdir, aksi takdirde projelendirme sürecini uzatacak geri dönüşler ya da polikliniğe hiç ruhsat alamamak gibi sonuçlar doğurabilir.
BA Clinics projelerinden verilen örneklemeler aracı ile kaç metrekarede nasıl bir polikliniğin var edilebildiği hayal edilebilir. Bu yazıda 90-130-240-450 metrekare mekanlar özelinde tasarlanmış 4 poliklinik örneklenmiştir. Yönetmelik açısından gerekli görülen odaların yanı sıra, işletimsel olarak katma değer katabilecek görüşme odası gibi birimler de mekanlar imkan sağladıkça gözetilmiştir. Bugüne dek tasarladığımız ağız ve diş sağlığı polikliniklerinden örnekler aşağıdaki diyagramda kullanım alanları tanımlanarak yer almakta, mekanların birbiri ile ilişkisi bu soyut anlatımla daha anlaşılır hale gelmektedir.
Öncelikle şundan bahsetmek önemlidir ki; 90 ve 130 metrekare gibi minimum metrekarelerde maksimum performans ve verim sağlanması gereken planlamalarda BA Clinics olarak yuvarlatılmış köşeler, oval camlar, oval duvarlar ve hatta lentolar küçük mekanların algısını genişletir ve bir tür perspektifsel illüzyon yaratır. Tasarımlara ilk bakışta estetik bir kaygı sayılabilecek bu tasarım kararı aslında son derece fonksiyonel mekanlar üretmek, mekanları optimum şekilde sığdırmak için uygulanmıştır.
Ağız ve Diş Sağlığı Polikliniği’nin yönetmeliğe uygun tasarlanması için panoramik odası, sterilizasyon odası, istendiği takdirde laboratuvar, ıslak hacimler, klinik odaları ve bekleme alanı ilişkileri düşünülmelidir. Aşağıda bu mekanların birbiri ile ilişkisi ve gözetilmesi gereken planlama kriterlerinden bahsedilmektedir.
Bir polikliniğin olmazsa olmazı olan panoramik odası, genellikle bekleme alanına yakın, resepsiyon alanı ile ilişkili ve ziyaretçilerin kısa mesafede ulaşabileceği şekilde konumlandırılmalıdır. Bu odanın kurşunla kaplı duvarları ve optimum oda ebatları tasarım aşamasından itibaren planlamada düşünülmelidir. Panoramik odasına giren kullanıcının yalıtılması, operatörün ise bu alanın dışında şutlama butonuna kolay ulaşabilir vaziyette kullanabileceği bilgisayarın da hemen odanın yanında yer alması ile konumlandırılır. Bu sayede ziyaretçiler muayene öncesi filmlerini beklerken çektirir ve klinik iç mekanlarında uzun yolculuklar etmeden kısa sürede bu işlemi sonuçlandırır.
Sterilizasyon odası’nın her klinikte klinik muayene odalarına yakın kurgulanması, polikliniğin işlerliği ve steril kullanım için personelin rahatça ulaşabileceği güzergahta olması önemlidir. Tercihe göre bekleme alandan algılanması ya da sotede kalması planlama aşamasında düşünülmesi gereken başka bir parametredir. Ağız ve diş sağlığı merkezlerinde sterilizasyon odası polikliniğin mutfağı görevi görmektedir. Bu odanın kendi içinde çalışma prensibi kirli’den temiz’e pratik bir akış sağlamalıdır. Konu ile ilgili detaylı yazımıza “Sterilizasyon Odaları Nasıl Tasarlanmalı?” postundan ulaşabilirsiniz.
Ağız ve diş sağlığı polikliniği tasarlarken minimum 15 metrekare olması gereken bekleme salonu iki box için verilen sınır olmakla beraber, eklenen her bir box için beş metrekare bekleme alanına eklenmelidir. Ziyaretçilerin kendini ferah bir ortamda hissetmesi için BA Clinics olarak bekleme alanlarında 25 metrekarenin altına düşmemeye özen gösteriyor, sirkülasyon alanlarına ulaşımı destekler şekilde konumlandırılmış bekleme alanlarında yönlendirme işaretlerini de önemsiyoruz.
Doksan metre’de 2 “Box” ile hayata geçirilmiş Hospitaprime Poliklinik projesinde olduğu gibi bekleme alanının sirkülasyonla bütünleşmesi mekanda yönelimi ve yön bulmayı kolaylaştırırken, derinlik algısını güçlendirir. Planlama dahilinde klinik odaları ışık alan iki oda olarak kurgulanmışken; geri kalan alanda tüm gereklilikler sağlanabilmiştir.
130 metrekarede 4 “Box”ı hayata geçirmek de; yukarıda bahsedilen projedeki kadar zor olsa gerek… Vadi Hab Ağız ve Diş Sağlığı Polikliniği‘nde; gerekli ince ayarlar ile mümkün kıldığımız bu planlama sayesinde post-op odasına sahip bir klinik dahi elde edebildik. Girişten itibaren giriş ve terasa çıkış ile birlikte düşünülmüş olan bekleme alanı duvara entegre sedir ve banko sayesinde verimli bir bekleyişe imkan sağlar. Mekanı 1/3 oranında bölen bekleme alanı alt kısımda üç poliklinik muayene odasına ek olarak post-op, sterilizasyon, lab ve bankoyu konumlandırmayı mümkün kılmıştır. Buna ek olarak ıslak hacimler ve panoramik odası beklemeye yakın ancak üst tarafta kurgulanmış olup, bir adet VIP muayene odası da bu kısma sığdırılmıştır.
240 metrekare bir poliklinik örneği olarak ele alabileceğimiz Batı Ortodonti Polikliniği, çeperlere yerleşen klinik muayene odalarının yerleşmesi ile negatifinde kalan alanda gerekliliklerin gerçekleştirilmesi ile tasarlanmıştır. Ihlamur kasrı tarafındaki manzaraya hakim beş adet klinik ön cephede kurgulanmış, bu kliniklerin ana yolla olan ilişkisini kontrollü hale getirmek için ise ahşap dönen paneller tasarlanmıştır. Klinik odaları kullanıldıkça mahremiyeti sağlamak için kapanabilen cephe panelleri sayesinde cephe doluluk boşluk durumu hakkında söz sahibi olmaktadır. Toplamda 6 “Box”a sahip poliklinik; bekleme alanının çeşitli kullanımlara imkan sağlaması, sterilizasyon odasının vitrinleşmesi, geniş bir foto çekim alanı, panaromik odası ve mutfak gibi kurguları sağlar niteliktedir.
450 Metrekarelik alana sahip Duru Ağız ve Diş Sağlığı Polikliniği projemizde yer alan klinik odaları; ortada yer alan tanımlanmış bir sirkülasyon aksı boyunca sağlı ve sollu yerleşmektedir. Projenin ana konsepti olan TAK geçişlerinde duvarların kesitlerinden okunan ışık bantları sayesinde mekanda bir derinlik sağlanmıştır. Mekanda yer alan yedi adet cam klinik odası, birer kutu gibi kendini okutmaktadır. Mekana girer girmez bizi karşılayan 30 metrekare yüksek tavanlı bekleme alanını; ilk sekansta karşımıza çıkan hasta-hekim görüşme odası ve panaromik odası takip eder. Bu iki mahalin resepsiyon ve bekleme ile yakın ilişkide olması planlama açısından önemlidir. İç kısımlara doğru koridorun sonunda yer alan ıslak hacimler ve servis alanları polikliniğin tüm ihtiyaçlarını sağlamaktadır.